تاریخچه ایران خودرو; از فلش تا پرتو

ایران خودرو یک شرکت خودروسازی ایرانی است که در سال ۱۳۴۱ توسط برادران خیامی تأسیس شد. این شرکت ابتدا با نام ایران ناسیونال فعالیت می کرد و سپس به ایران خودرو تغییر نام داد. شرکت ایران خودرو ابتدا کار خود را با تولید اتوبوس آغاز کرد اما پس از آن در سال 1345 با تولید پکان در انواع مختلف به طور رسمی وارد عرصه خودروهای سواری شد. ایران خودرو در حال حاضر یکی از دو شرکت بزرگ خودروسازی دولتی است که محصولات متنوعی را عرضه می کند.

ایران خودرو که در دهه 40 با نام ایران ناسیونال شروع به فعالیت کرد و با وجود اینکه تا رسیدن به سطح کیفی خودروهای امروزی فاصله زیادی دارد، در حال حاضر بزرگترین خودروساز داخلی و حتی خاورمیانه است و به عنوان مادر صنعت هزاران خودرو به همین دلیل شرکت های تابعه به طور مستقیم و غیرمستقیم فعالیت می کنند. خودروسازی یکی از ارکان مهم و پایه های اساسی صنعت هر کشور بوده و هست. کشورهای توسعه یافته صنعتی مانند آلمان، انگلستان، آمریکا، ژاپن، فرانسه، ایتالیا و ... همواره پیشرو در صنعت خودرو در بازارهای جهانی بوده اند. کشورهایی مانند کره و چین نیز در دهه های اخیر به رشد قابل توجهی در این صنعت دست یافته اند و گاهی اوقات از خودروسازان قدیمی پیشی گرفته اند. خودروسازی کشورمان که در دهه های گذشته وضعیت بسیار بهتری نسبت به این روزها داشت، امروز به دو خودروساز بزرگ داخلی وابسته است. در زیر به بررسی روند شکل گیری و توسعه این شرکت بزرگ می پردازیم.

دهه 1940: آغاز شکل گیری

برادران خیامی را می توان پدر صنعت خودرو در ایران نامید. احمد و محمود خیامی که از خانواده ای متوسط \u200b\u200bمشهدی هستند با علاقه خود به خودرو توانستند گام بلندی در صنعت خودروسازی کشور بردارند و این صنعت مرهون زحمات این دو برادر است. احمد خیامی برای اولین بار با تعمیر و بازسازی بنز 170 وارد عرصه خودروسازی شد و پس از دو سال موفق به اخذ نمایندگی مرسدس در مشهد شد. خیامی در سال ۱۳۳۳ به تهران آمد و در خیابان اکباتان مغازه لوازم یدکی تأسیس کرد. پس از آن در ساخت اتاقک های اتوبوس بنز شرکت کرد، به طوری که شاسی از آلمان آمد و اتاقک روی آن نصب شد و سرانجام در 12 مهر 1341 شرکت ملی ایران با هدف تولید و مونتاژ بنز تأسیس شد. اتوبوس ها با سرمایه اولیه 100 میلیون ریال توسط خانواده خیامی در خیابان اکباتان ایجاد و در 7 اسفند 1342 اولین اتوبوس مونتاژی تولید شد.

تاریخچه ایران خودرو در دهه 1950: تنوع محصولات پکان

پس از تولید اولین اسپند در سال 1946، به تدریج مدل های جدید رونمایی شد و طیف محصولات اسپند متنوع تر شد و مدل های اسپند، Unger، Station، Deluxe، Youth و Pecan به آن اضافه شد. کارخانه ملی ایرانیان در ابتدای دهه دوم فعالیت خود توانست روزانه هفت دستگاه اتوبوس و 10 دستگاه خودروی سواری تولید کند و پس از آن علاوه بر 302 دستگاه اتوبوس شهری، اتوبوس های صحرایی و لوکس، خودروهای دیگری نیز تولید کند. مینی بوس و آمبولانس. ، به مجموعه محصولات ملی ایران اضافه شده است.

در این سال ها تعداد کارمندان به 250 نفر رسید و سالانه حدود 7000 سفر در خطوط تولید می شد. در سال 52 شرکت های زیرمجموعه ای مانند شرکت بلبرینگ و پیستون، ایدم تبریز، رضایی مشهد و شرکت ریخته گری با هدف تولید قطعات داخلی و خودکفایی تأسیس شدند. در واکنش به نوآوری و منسوخ شدن سهام این شرکت، بازار مذاکراتی را با شرکت فرانسوی پژو آغاز کرد که منجر به انعقاد قرارداد مونتاژ پژو 305 شد و پس از آن نام این شرکت به ایران خودرو تغییر یافت این شرکت از این پس تحت مدیریت دولت قرار گرفت.

دهه شصت: گذراندن دوره بحران

به گفته این وزارتخانه در اوایل دهه 60 همزمان با جنگ تحمیلی و اعمال تحریم های ظالمانه علیه ایران، ایران خودرو با مشکلات عدیده ای از جمله مشکلات ارزی، رکود اقتصادی، تعطیلی صادرات، ناتوانی در تامین مواد اولیه و ... مواجه بود. از محل ارز، وضعیت تا حدودی بهبود یافت، اما مجدداً در سال 1964 با کاهش درآمد ارزی، علائم بحران صنعتی و بهره وری تشدید شد و شرکت را در آستانه ورشکستگی کامل قرار داد.

در سال 67 با پذیرش قطعنامه شماره 598 سازمان ملل، شرایط بهتر شد و شرایط برای عقد قرارداد با پژو برای تولید مدل 405 ظرف مدت سه سال فراهم شد و اتوبوس در خط تولید ایران خودرو مونتاژ شد. اما در همان سال ایران خودرو با بحران جدیدی مواجه شد. کارخانه تالبوت (کارخانه مادر اسپند) اعلام ورشکستگی کامل کرد و تولید اسپند از نظر نیروی محرکه با مشکل جدی مواجه شد. در این زمان حساس و با اعلام آمادگی پژو برای تامین نیروی محرکه پیکان، تصمیم گرفته شد از موتور پژو 504 در تولید پیکان جدید استفاده شود که در ابتدا به پیکاگو و سپس 1800 پیکان معروف شد. یا پیکان پژو.

تاریخچه ایران خودرو در دهه 1970: در مسیر توسعه

از اوایل دهه 70 با بومی سازی موتور پکان، پکان دوباره به خط تولید بازگشت و در سال 72 یکی از بزرگترین و مهم ترین زیرمجموعه های شرکت ایران خودرو با نام اختصاری سابکو ایجاد شد که دارای ماموریت سازمانی طراحی، مهندسی و تامین قطعات یدکی ایران خودرو بود و با تاسیس این شرکت، سطح کیفی تولید قطعات افزایش یافت و بومی سازی قطعات در سال 1352 رشد چشمگیری یافت که یکی از بزرگترین اهداف راهبردی این شرکت بود برای افزایش سطح کیفی قطعات، این امر با اجرای پروژه استاندارد ISO 9000 محقق شد و تا پایان سال 77 اکثر قطعات تولیدی گواهینامه تضمین کیفیت ISO 9002 را دریافت کردند حجم صادرات، ایران خودرو به منظور کنترل بهتر بازارهای منطقه در تاریخ 1379/6/10 سایت ایران خودرو خراسان را در شهرستان بینالود راه اندازی کرد. همچنین در اواخر دهه 70 مرکز تحقیقات ایران خودرو تأسیس شد که در نتیجه آن محصول ملی سمند تولید شد.

دهه 1980: اوج شکوفایی و پیشرفت

دهه 80 را می توان اوج شکوفایی صنعت خودرو در زمینه تولید، صادرات و حتی واردات دانست. ایران خودرو با تدوین برنامه ای 10 ساله در مسیر جهانی شدن، تولید محصولات ملی و در عین حال مدرن را با افزایش کیفیت و تنوع در دستور کار قرار داد و اولین خودروی ملی به نام سمند نیز در سال 1380 متولد شد. با قراردادهای منعقد شده، مدل های نیو 206 و پرشیا در خط تولید با کارخانه مادر پژو توسعه یافت و برای همیشه در سال 1363 آخرین موجودی برای اجرای سیاست های برنامه توسعه ده ساله به موزه رفت. تولید آن متوقف شد.

دهه 1990: دوره ممنوعیت، کاهش کیفیت و ورود چینی ها

در ابتدای دهه نود تولید سومین خودروی ملی با نام دانا در دستور کار قرار گرفت و پس از مدتی وارد خط تولید شد و مدل پلاس آن در سال 95 رونمایی شد اما در سال 1390 به دلیل اعمال تحریم های چند جانبه علیه ایران توسط کشورهای شریک تجاری ایران از جمله رنو و پژو فرانسه، ایران خودرو را تنها گذاشت و این شرکت در تامین ارز و قطعات یدکی با مشکلات اساسی مواجه شد.

1400 تا الان

از ابتدای سال 1400 تاکنون با خروج کشورهای غربی از برنامه جامع اقدام مشترک و دور جدید تحریم ها، طرفین قرارداد از جمله پژو به تعهدات خود عمل نکرده اند و مدل هایی مانند 2008 نیز به تعهدات خود عمل کرده اند. شرکت ایران خودرو در این سال ها با معرفی مدل های پلاس تلاش کرده و با کمترین تغییرات در قوای محرکه و ظاهری محصولات، در کنار دیگر خودروساز ملی، سایپا، همچنان بر بازار انحصاری داخلی تسلط داشته باشد. می بینیم که کیفیت قطعات و مونتاژ روز به روز به میزان قابل توجهی کاهش یافته است، زیرا مصرف کنندگان ترجیح می دهند مدل های قدیمی تر را خریداری کنند.

جای بسی تاسف است که خودروسازی ایران خودرو همزمان و به موازات خودروسازی کره جنوبی کیا و هیوندای آغاز به کار کرد و این در حالی است که این صنعت خودرو روز به روز در حال پیشرفت است و بازارهای جدیدی را در جهان فتح می کند. البته در سال های اخیر عرضه تارا و پس از آن نظر نقطه عطفی در تولید محصولات جدید برای این خودروساز بود اما در هر صورت این خودروساز نسبت به سابقه طولانی خود جای پیشرفت زیادی دارد.